100 yaşlı Azərbaycan Şahmat Federasiyası 1920-ci ildə SSRİ dönəmində yaradılıb. Azərbaycanda şahmat izinə IX əsrdə də rast gəlmək olar. Orta Asiyada həmin dövr üçün gözəl oyunu ilə hamını heyran edən Cəlaləddin Naxçıvani və Xoca Əli Təbrizi Azərbaycan şahmatçılarının ilk görkəmli nümayəndələridi. 30-cu illərdə Səlimxanov, 50-ci illərdə bacarığını ortaya qoyan Xəlilbəyli kimi zəka sahiblərini da qeyd etmək yerinə düşər.
Ölkəmizdə ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq şahmata dövlət səviyyəsində xüsusi qayğı göstərilirməyə başladı. Bunun nəticəsi olaraq 60-a yaxın uşaq-gənclər şahmat məktəbi tikilib istifadəyə verildi.
Azərbaycan FİDE-nin üzvü olan 180-ə yaxın ölkə arasında şahmatın inkişaf etdirilməsi üzrə xüsusi Dövlət Proqramı qəbul etmiş yeganə ölkədi.
Müstəqillik qazanılandan bəri Azərbaycan müasir dünya şahmatına Aynur Sofiyeva, Emil Sutovski, Teymur Rəcəbov, Şəhriyar Məmmədyarov, Vüqar Həşimov, Zeynəb və Türkan Məmmədyarovalar və sair idmançılar qazandırıb. Dünya miqyaslı uğurlarımız, Avropa çempionluğu, FİDE-nin siyahısında ən uğurlu komanda kimi göstərilməyimiz dövlət qayğısından xəbər verir. Azərbaycan şahmatının uğurlarını saymaqla bitməz. Elə bu yaxınlarda qazandığı nailiyyətlə dünyanı özünə heyran qoyan 14 yaşlı Aydın Süleymanlının adını çəkmək yerinə düşər. Süleymanlı dünya şahmat tarixində 2500 reytinq xalından aşağı olan, 14 yaşında məlum nəticəyə imza atmış yeganə şahmatçıdı. Ancaq bu kimi uğurlar Azərbaycan şahmatında problemlərin olmaması demək deyil.Şahmat məktəblərinin ciddi çatışmazlıqlarıyla bağlı suallara bu yaxınlarda məşqçi-təlimçi Cəmaləddin Bəhlulovla birlikdə cavab tapmağa çalışmışdıq. Tədris ocaqlarının idman məktəblərinə birləşdirilməsi, qəbul olunan Dövlət Proqramı üzrə orta məktəblərdə şahmat dərslərinin keçilməməsi, federasiyasının yeniyetmə şahmatçılara sahib çıxmaması, istedadlı və perspektivli uşaqların xaricdəki turnirlərdə iştirak üçün federasiya yox, valideyinləri tərəfindən maliyyələşdirilməsi acı həqiqətlərdi. Bu və buna bənzər problemlər uşaq şahmatının gələcəyini böyük sual altına alır.
Hazırda dünya şahmatında xüsusi yeri olan, şahmat ölkəsi kimi tanınan Azərbaycanın, şahmat federasiyasının xidmətləri heç də qənəatbəxiş deyil. Kiçik bir araşdırma ilə qarşılaşdığımız nöqsanların heç də kiçik olmadığını gördük. Qurumun mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələrindən başlayaq: sözügedən federasiyasının mətbuat xidmətinin rəhbəri kimdi? Cavab qəribə olduğu qədər sadədi: federasiyanın mətbuat xidmətinin rəhbəri yoxdu.
Yetərincə samballı büdcəsi olan federasiyadakı üzücü gerçəkliklər bununla bitmir. Federasiyanın rəsmi qaynağı olan azerichess.az saytından haqqında danışdığımız qurumun heç xəbəri də yoxdu. Sayta yerləşdirilən məlumatlar rus dilindədi. Saytda AŞF-in məsul şəxslərinin adları ingilis dilində qeyd olunub, şahmat sözü "şaxmat” kimi yazılıb.
Bizim dünyaca məhşur qrosmeysterlərimiz var və dünyada bu idman növünə azarkeşlik edən milyonlarla insan istər-istəməz Azərbaycan şahmatı ilə maraqlanır. Bu azarkeşlər əlbəttə ki, ilk növbədə AŞF-in rəsmi saytını gözdən keçirməyə can atır. Federasiyanın saytına nəzər yetirməyə çalışan azarkeşlər hansı məlumatlarla qarşılaşacaq? Saytda Teymur Rəcəbov, Vuqar Həşimov və Şəhriyar Məmmədyarov kimi ünlü şahmatçılarımız haqda ingiliscə hər hansı bilgi yoxdu. Heç Azərbaycan dili də yada düşməyib. Bu şahmatçılar haqda da qeyd olunan məlumatlar yalnız ruscadı. Alayarımçıq mənzərədi, deyilmi?
Son günlər haqqında çox danışılan Aydın Süleymanlı haqda da mənbədə heç bir məlumat yerləşdirilməyib. Bundan əlavə, saytda Azərbaycan şahmatı, Azərbaycan şahmatının tarixi, uğurları, ölkədə keçirilən turnirlər barədə nə ingilis nə də Azərbaycan dilində nəsə tapmaq müşkül məsələdi. "Naxçıvan open” turnirinin adı nəzərə çarpsa da, turnirlə bağlı informasiya almaq mümkünsüzdü. Nüfuzlu "Şəmkir open” turniri haqda isə iki-üç cümləlik materiala rast gəlmədik. Vitali Sapronov dünyasını dəyişdiyi halda, hələ də əlaqə vasitələri və vəzifəsi saytın məlumat bazasından götürülməyib.
Möhtəşəm şahmat qələbələrimizdən sonra şahmatçılarımızla boy-boya durub şəkil çəkdirən məsul şəxslərdən birinə - federasiyanın vitse prezidenti Mahir Məmmədova zəng etməyi qərara aldıq... Vəzifə sahibi zəngimizə cavab vermədi. Saytın öz əlaqə nömrəsini aradıq və təəccübləndik- "bu nömrə mövcud deyil”. Qurumun digər vitse prezidenti Faiq Həsənova zəng etdik. Nəhayət, Faiq bəy zəngimizə cavab verdi. AŞF-in rəsmi saytının nə üçün rus dilində olduğunu soruşduq. Cavabı "hazırlayırıq” oldu.
Təxminən 1 il əvvəl də federasiyanın əməkdaşlarından birinə bu sualı ünvanlamışdıq. Həmin vaxt Fanat.Az eyni cavabı almışdı. Faiq Həsənovdan qəribə bir məlumat da əldə etdik: "Federasiyanın saytını işlədən xanım 2 ildi analıq məzuniyyətindədi. O məzuniyyətə çıxandan sonra sayta baxan yoxdu”.
Saytda illik hesabatın olmamasına dair Faiq müəllimə ünvanladığımız sual isə belə bir dialoqun yaranmasına səbəb oldu:
- Faiq müəllim, yüzminlərlə büdcəsi olan federasiyanın nə üçün belə primitiv saytı var?
- Bizim federasiyanın 50 min büdcəsi var.
- Onda belə çıxır ki, federasiyanın büdcəsi bir idman saytının illik büdcəsindən azdı?
- Bəli.
Daha sonra Faiq Həsənov federasiyanın saytının olmadığını söylədi: "Saytımız hələ yoxdu, hazırlayırıq”.
Maraqlıdı, bəs Faiq Həsənov hansı saytla bağlı suallarımızı cavablandırırdı?
Maliyyə sıxıntısı yaşamayan, köklü ənənələrə malik, dövlət tərəfindən hər zaman yüksək səviyyədə qayğı göstərilən federasiyanın saytı olmaya bilərmi? Vitse-prezidentə bunu da xatırlatmalı olduq ki, Azərbaycan Dövlət Gənclər və İdman nazirliyinin saytında, haqqında danışdığımız sayt "azerichess.az” şahmat federasiyasının rəsmi saytı kimi göstərilib.
Nə demək olar, biz də çatışmazlıqların həllini mümkün qədər tez tapacağına ümid edirik. İstəyimiz şahmat ənənələrimizə sayğı göstərilməsi, istedadlı gənclərin federasiya tərəfindən həvəsləndirilməsi, qurumun onlara sahib çıxmasıdı. İnanırıq ki, qüsurlar aradan qaldırılsa, Azərbaycan şahmatı daha böyük uğurlara imza atacaq.
Mövzunu diqqətdə saxlayacağıq. Tutduğumuz iradlarla bağlı qarşı tərəfə tribuna verməyə hazırıq.
AŞF-də baş verən nöqsan və iradlarla bağlı saytımızın əlaqə bölməsindəki elektron ünvanımız və telefon nömrəmizlə əlaqə saxlaya bilərsiz.
Elçin Aslangil
Fanat.Az
Fotolar
Digər xəbərlər
