Bir neçə gündür ki, milli valyuta olan manat yenidən ucuzlaşmaqdadır. ABŞ-ın milli valyutası olan dolların məzənnəsi oktyabrın 21-də ayın 20-si ilə müqayisədə 0,38 faiz bahalaşaraq 1,6091 manat təşkil edib. Avro isə manata nisbətən ucuzlaşıb. Avrozonanın vahid valyutası 0,17 faiz zəifləyərək 1,7543 manat olub.
Ekspert Vüqar Bayramova görə, sentyabrın ortalarında proqnozlaşdırdığı kimi, manatın qısamüddətli möhkəmlənməsi valyuta bazarımızda dolların güclənməsi ilə əvəz olunmaqdadır: “Manatın möhkəmlənməsi bir neçə həftə davam edə bilərdi. Əslində gözlənilən kimi də oldu. Bununla da təxminən bir aylıq möhkəmlənən manat iqtisadi səbəblərdən dollara qarşı yenidən dəyər itirməkdədir. Dolların yenidən möhkəmlənəcəyi gözlənilən və proqnozlaşdırılan idi. Belə ki, Mərkəzi Bankın manat bazasını məhdudlaşdırması və hərraclarda xarici valyuta intervensiyası uzun deyil, qısamüddətli dövr üçün səmərəli alətlərdir. Digər tərəfdən, neftin dünya bazar qiyməti azalmağa başladıqdan sonra 11 milyard dollardan artıq vəsaiti artıq xərcləyən Mərkəzi Bankın təxminən 4 milyard dollarlıq valyuta ehtiyatları ilə manevr imkanları da məhdudlaşıb. Daha çox Dövlət Neft Fondunun valyuta təkifləri üzərində prosesə müdaxilə etməyə çalışan Mərkəzi Bankın intervensiya məbləğinin mərhələli şəkildə azalacağı şübhəsizdir”.
Ekspertin sözlərinə görə, bu il üçün ümumi büdcəsi 10 milyard 688 milyon manat olan Dövlət Neft Fondunun isə dövlət büdcəsinə 7 milyard 615 milyon manat transfer etməsi gözlənilirdi: “Amma büdcənin icrası ilə bağlı açıqlanan son rəqəmlər göstərir ki, heç də nəzərdə tutulan məbləğin hamısı büdcəyə köçürülməyəcək. Fond bu ilin ötən aylarında artıq 3 milyard dollardan artıq valyutanı hərraclar vasitəsilə manata çevirib. Neft Fondu büdcə öhdəlikləri başa çatanadək hərraclara çıxacaq, Mərkəzi Bank isə valyuta ehtiyatlarını qoruyub saxlamağa çalışacaq. Deməli, hər iki qurum orta və uzunmüddətli dövrdə bazarda əsas oyunçu olmaqda maraqlı deyil. Bu baxımdan, valyuta bazarındakı növbəti dəyişikliklər birbaşa hərraca Dövlət Neft Fondu və Mərkəzi Bankın nə qədər valyuta çıxarmasından asılı olsa da, böyük həcmdə valyutanın hər hərracda təklif edilməsi texniki baxımdan mümkün deyil”.
V.Bayramovun fikrincə, dollara olan tələbin artmaqda davam edəcəyi gözləniləndir: “İdxal, xarici borc ödənişləri və dollarlaşma prosesi xarici valyutalara tələbi yenə də artıracaq. Borc öhdəlikləri ilə yanaşı, ilin sonuna doğru idxalın həcminin artacağı, eləcə də xarici səfərlərin çoxalacağı gözlənilir ki, bu da valyutaya tələbi artıracaq. Neftin dünya bazar qiyməti isə psixoloji təsirlərə baxmayaraq hər barel üçün 50 dollar ətrafında dəyişməkdədir. Deməli, hələlik neftin dünya bazar qiyməti valyuta bazarına hətta psixoloji təsir də göstərə bilmir. Bu baxımdan, xarici valyutaya artan tələb dolların möhkəmlənməsinin davam edəcəyini şərtləndirir”.
Ekspert Natiq Cəfərli isə manatın ucuzlaşmasına belə şərh verib: “Belə anlaşılır ki, növbədənkənar prezident seçkiləri olmayacaq və nəticədə manat yenə dəyər itirir. Neft isə son 2 gündə 52-53 dollara qədər bahalaşıb. Demək, bizim manat heç bir məntiqə uyğun ”üzmür". Əgər siyasi faktor aradan qalxdısa, ilin sonuna dollar 1,90-1,95 manat olacaq".
Ekspert Elşad Məmmədov məsələ ilə bağlı musavat.com-a bildirib ki, son günlər valyuta bazarında ABŞ dollarının bahalaşması meylləri xarici ticarət əməliyyatlarının və ümumilikdə tədiyyə balansının strukturunda baş verən dinamika ilə bağlıdır. Onun sözlərinə görə, Neft Fondundan valyuta bazarlarına edilən hətta böyük həcmdə olsa belə, müvəqqəti və məhdud intervensiyalar iqtisadi tendensiyaların strateji istiqamətlərinin dəyişdirilməsi gücündə deyil: “Nəzərə almaq lazımdır ki, ölkə iqtisadiyyatında xarici ticarətin həcmi kiçilməkdədir. Məlumdur ki, bu kiçilmə həm idxal, həm ixrac sferalarında baş verməkdədir. İxracda baş verən azalmanın daha kəskin şəkildə reallaşması xarici ticarətdəki müsbət saldonu minimuma endirib. Əgər 5 il əvvəl, neft gəlirlərinin yüksək səviyyədə olduğu dövrdə xarici ticarətdə müsbət saldo ildə 15-16 milyard dollar səviyyəsində qeydə alınırdısa, indi müsbət saldo təxminən 300 milyon dollar səviyyəsindədir. Yəni bu göstəricinin təxminən 50 dəfə azalması müşahidə olunur. Eyni zamanda keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə xarici ticarət əməliyyatlarının müsbət saldosunda 10 dəfəyə yaxın azalma müşahidə olunmaqdadır”, - deyə ekspert bildirib. (Yeni Musavat)
MilliYol.Az
Digər xəbərlər
loading...