Tsıqanov Aleksandr
Tsargrad.tv, 26.072017
İraq vitse-prezidenti Nuri əl-Maliki Rusiyaya üçgünlük səfərə gəlib və dərhal Rusiyanı kürdlərlə müharibəyə “dəvət edən” bir neçə şirnikləndirici təklif verib.
İmtina etmək istəmədiyin təkliflər
Təkliflərdən biri dəbdəbəli Şərq mədhiyyəsidir: “Mövqeyinə görə Rusiyaya böyük təşəkkürlər… Mən rica etmişəm ki, Suriyanın indiki konfiqurasiyada saxlanmasında, onun parçalanmamasında Rusiya öz rolunu oynasın. Çünki Suriyanın dağılması bütün bölgənin süqutunu bildirəcək… Rusiyanın İraqda və bölgədə oynadığı rola görə sizə təşəkkür edirik və biz bölgənin indiki durumda saxlanmasının gərəkdiyinə dair bu rola böyük ümidlər bəsləyirik”.
Xülasə: bölgənin indiki vəziyyətdə saxlanmasında Rusiyaya ümidlər.
İkinci təklif – İraqda siyasi və hərbi güc olmaqdır. Zira, güman etmək lazımdır ki, vitse-prezident, parlamentin ən mühüm fraksiyasının lideri, nüfuzlu siyasətçi öz sözlərinə cavabdehdir: “Biz böyük səmimiyyətə və Rusiya ilə dostluq bağlarının möhkəmləndirilməsinə can atırıq.Terrorizmlə və terrorçu qurumlarla mübarizə sahəsindəki nailiyyətlərin işığında indi Rusiya qarşısında daha açıq olmağın vaxtı çatıb… Məlumdur ki, Rusiyanın İraqla tarixən möhkəm münasibətləri var, buna görə də istəyərdik ki, siyasi və hərbi planda Rusiyanın ölkəmizdə ağırlığı olan iştirakı olsun. Bu qayda ilə bölgənin, xalqlarının və ölkələrinin rifahına xidmət edən tarazlıq yaradılardı”.
Xülasə: Yaxın Şərqdə əlavə möhkəmlənməklə Rusiyaya İraqa girmək təklif olunur.
Üçüncü təklif – qazanmaq: “İraq elektrik energisi, neft, elmi əməkdaşlıq, təqaüd, universitet hazırlığı, iqtisadiyyat və ticarət kimi sahələrdə, həmçinin siyasi və hərbi dairələrdə strateji əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsinə cəhd edir”.
Xülasə: ilk iki bəndin altından imza etsəniz, bunun əvəzi səxavətlə ödəniləcək.
Etiraf etmək lazımdır ki, yaxşı təkliflərdir. Qeyd-şərtsiz. Xüsusən də son bənd üzrə artıq avans verildiyi üçün: İraq Rusiyadan T-90 tanklarının yaxşı, həcmli partiyasını alır.
Bu təklifləri qəbul etməyinə dəyər? Ya yenə də qeyd-şərtlə?
İraq siyasətçisi bu qayda ilə Rusiyanı hərbi tərkib, yəni hərbi bazaların yaradılması daxil olmaqla öz ölkəsinə çağırıb. Fars körfəzi yaxınlıqdadır. Bu, Hind okeanının bir hissəsiidr. Siyasətçilərimizdən birinin rus əsgərinin uzunboğaz çəkmələrini Hind okeanında yumağının gərəkdiyini səsləndirdiyi andan bəri rus əsgərinin çəkməsini ayağından çıxarıblar. Lakin tropik ifada çəkmələr də bu cür gigiyenik prosedur üçün pis əvəz deyil.
Səhər-səhər təzə-tər başa qoymaq üçün…
Sadəlövh əsgər zarafatı burada yerinə düşür, çünki ayıq başı yada salır ki, Rusiyaya məhz nəyin təklif edildiyi və buna görə ondan məhz nəyin rica olunduğunun sadə təhlili aparılsın.
Yəni bəs hansı şərtlərlə?
Şərtlər də yumşaqca, təpgisiz səsləndirilib. İşarə edilib ki, Rusiyada XİN və Federasiya Şurası başçıları ilə danışıqların gedişində Kürdüstanın müstəqilliyi haqda payızda referendum keçirilməsi barədə məsələ müzakirə olunub. Özü də “ölkənin gələcəyini görmək kontekstində”: “Biz kürd xalqının maraqlarını dəstəkləyirik, lakin bu gün gördüklərimiz lazımi dərəcədə İraq xalqının maraqlarına xidmət etmir, buna görə də tənzimləməyə nail olmaq üçün Bağdadla Kürdüstan arasında ciddi dialoq istərdik. Amma hələlik görürük ki, durum İraqın maraqlarında deyil, əks yöndə inkişaf edir”.
Budur, kürd məsələsi bizdə də üzə çıxıb. Və İraq Kürdüstanı siyasətçilərinin bu bölgənin, nə az, nə çox, tam müstəqilliyi haqda keçirməyi planladırdıqları referendum. Bu isə ciddi məsələdir. Daxili siyasi durumun incəlikləri və partiyalardaxili ziddiyyətlərlə baş piyləmədən, sadəcə, xatırladaq ki, buradakı Şərq rejimidir, başında, necə deyərlər, tarixi olan lider Məsud Bərzani durur (xüsusən də Kürdüstanın azadlığı uğrunda çoxdankı mübariz atasını yada salsaq). O, ömrünün sonunda Vaşinqtonda yaxşı münasibətlər qurmuş atası vasitəsilə Vaşinqtonla bağlı ola bilər. Onun Türkiyə ilə tamamilə loyal münasibətləri var. Yəni qarşılıqlı səmərəli: Bərzaninin başçılıq etdiyi Kürdüstan Demokartik Partiyası türklərin vuruşduqları Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK-tərc.) ilə amansız şəkildə düşmənlik edir. Əlavə edək ki, Suriya kürdləri PKK-nın müttfəqidir, onları isə Amerika dəstəkləyir və kürd məsələsi İraq üçün bütün göyçəkliyi ilə qalxışır – hətta bərzaniçilərə meyllənən İran kürdlərini xatırlasaq.
İraq kürdlərinin yaxşı hazırlanmış və motivləşdirilmiş silahlı gücü – İraq ordusunun İŞİD-lə qarşıdurması şəraitində obyektiv şəkildə və əksər hallarda mübarizədə həlledici üçüncü qüvvə olan peşmərgə var. Mosula hücum isə göstərdi ki, İraq ordusu qeydsiz-şərtsiz o qədər də güclü deyil ki, İŞİD-i əzmədən peşmərgə ilə tamdəyərli partizan müharibəsinə girişsin.
Biz yazmışdıq ki, kürd siyasətçilər dünya siyasətində öz körpülərini yetərincə məharətlə qururlar. Və hazırlanan referendumu heç kimin konkret və gözgörəti şəkildə qınamadığına əsasən, bu körpülər olduqca bacarıqla salınır.
Rusiyaya hazırlanmış rol
Lakin İraq kürdləri bircə körpünü salmağa nail olmayıblar. İrana. Əslində, bu, mümkün də deyildi. İranın öz kürdləri ilə İraq, Suriya və Türkiyədəki kimi o qədər də kəskin problemi olmasa da, lakin var. Və buradakı kürdlər bərzaniçidirlər, böyük Bərzani isə vaxtında İran qoşununu darmadağın edib (sonra guya barışıblar, amma bura Şərqdir, orada bu anlayış tam nisbidir).
Kürd peşmərgəsi döyüşçüləri
Və ikinci məqam – İraqda hakimiyyətdə təriqətlərarası, amma əsasən şiə hökuməti əyləşib və bu ölkədə İranın maraqları tam müdafiə olunub. İraqı parçalamaq onun nəyinə lazım. Həm də əksər müşahidəçilərin şübhələndiyi kimi, əvvəlki kimi 2007-ci il tarixli “Böyük Yaxın Şərq” planını həyata keçirmək istəyən Vaşinqtonun xeyrinə.
“Ərəb baharı”nın bütün hadisələrinin çox yaxşı sığışdığı – ola bilsin, saxta – planda isə “Müstəqil Kürdüstan”ın yaradılması daxil olmaqla bölgənin praktik olaraq bütün dövlətlərnin parçalanması nəzərdə tutulub.
Deməli, İran Kürdüstan müstəqilliyi haqda referendumun əleyhinə sərt danışıb. Sərt və nəzakətlə: rəsmən xəbərdarlıq edib ki, refrendum baş tutsa, kürdlər İrandan “yaxşı şeylər” görməyəcəklər. Hələ İraq müdafiə naziri də İranda olub və bildirib ki, İraq ordusu öz ərazisində istənilən düşmənlik və yaxud “işğal”a qarşı çıxış edəcək. Yəni pis halda peşmərgə ilə ordu arasında gizli barışığın bitdiyi haqda xəbərdarlıq edib. “Pis” hadisə də göstərilib: İraqın bölünməsinə yönəlik, Bağdadın durdurmağa məcbur olacağı “istənilən qanunsuz tədbir” və “üsyan”.
İranın reaksiyası gözləinlən idi: İran Ali Milli Təhlükəsizlik Şurası katibi Əli Şamxani bildirib ki, Tehran İraqın vahidlik və suverenliyinin saxlanmasına yardım edəcək.
Və budur, Bağdad hamının haqlı və haqsız olduğu bu dedi-qoduya Rusiyanın qarışmasını istəyir. Özü də onun bütün siyasi və – diqqət! – hərbi potensialı ilə. Güman etmirəm ki, əl-Maliki kürd qiyamçıları ram etməkdə rus əsgərlərinin İraq hökumətinə yardım edəcəyinə bel bağlayır.
Xeyr. Hər şey daha qəliz və incədir. Rusiya çəkmələrlə, xeyr, öz əsgərlərinin uzunboğaz çəkmələri ilə İraqa girsə, ölkədə və ümumən bölgədə qüvvələr tərtibi dəyişiləcək. Bağdadda ümid edirlər ki, o zaman ümumiyyətlə döyüşmək lazım gəlməyəcək.
…Rusiyanı döyüşməyə deyil, hakimlik üçün çağırırlar…(strateq.az)
MilliYol.Az
Digər xəbərlər
loading...
